بازار بزرگ تبریز در محدوده مرکزی شهر قرار گرفته است، جایی که محل اصلی تردد و رفت و آمد شهروندان تبریزی و خریدهای لازم و ضروری آنها می باشد.
این بازار از سمت شرق در گذشته به عالیقاپو (مجموعهٔ کاخهای ولیعهدنشین) و امروزه به عمارت های استانداری و فرمانداری، از سمت غرب به مسجد جامع، از سمت جنوبی نیز به خیابان پهلوی سابق و امام فعلی محدود شده و از سمت شمال، بخشهایی از شمال رودخانهٔ مهرانه رود را شامل میشود و این دو بخش به وسیلهٔ پلهای چوبی که در امتداد راستهبازار قرار دارند، به هم متصل میشوند.
نخستین نقشه از بازار تبریز در سال ۱۳۲۷ هجری، در بخشی از نقشهٔ دارالسلطنهٔ تبریز و به دست اسدالله خان مراغهای ترسیم شده و اکثر جاهای مهم آن نظیر تیمچهها و کاروانسراها در این نقشه نامگذاری شدهاند.
این بازار با داشتن حدود 6500 باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۲۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راستهبازار، ۱۱ باب دالان و ۹ باب مدرسهٔ دینی، بهعنوان اصلیترین مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته میشود
گردشی در بازار تبریز
این بازار با داشتن حدود 6500 باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۲۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راستهبازار، ۱۱ باب دالان و ۹ باب مدرسهٔ دینی، بهعنوان اصلیترین مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته میشود که پیشتر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف از آن، این شهر و بازار از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است.
بازار بزرگ تبريز با طاقها و گنبدهای بلند آجری شامل بازار امير، بازار کفاشان، راسته بازار، بازار حلاجان، يمينی دوز بازار، راسته کهنه، بازار حاج محمد حسين، بازار مشير، بازار دلاله زن بزرگ، بازارچه صفی، بازار امير ابوالحسن، سرای حاج رسول، سرای حاج ميرزا علی نقی، تيمچه، سرای شيخ کاظم، تيمچه حاج صفر علی، تيمچه و دالان ميرزا شفيع و تيمچه ملک می باشد.
اغلب تیمچهها و سرایها بازار دارای سه طبقهمی باشند که طبقهٔ زیرین مخصوص انبار کالا ،طبقهٔ دوم تجارتخانه و محل کار و طبقهٔ سوم جهت استراحت و آسایش طراحی شده است.
این بازار حدود ۳ سدهٔ پیش و پس از وقوع زمینلرزهٔ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شده است. بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازارچه های مهم بازار تبریز
بازار امیر تبریز
بازار امیر یکی از مهمترین و پررونقترین بازارهای تبریز که طلافروشان در آن واقع شده اند. میرزا محمدخان امیرنظام، فرزند شیخ علیخان وزیر شاه سلیمان و نوهٔ میرآخور شیخ صفیالدین اردبیلی، این بازار را بنا نهاده است. نامگذاری بازار امیر هم بنام ایشان بوده است.
بازار صادقیه تبریز
بازار صادقیه از گذشته تا به امروز، محل فروش انواع قالی دستبافت تبریز بوده است. از تیمچهها و سراهای معروف این بازار می توان «تیمچهٔ حاج رحیم»، «دالان خونی»، «سرای بزرگ شاهزاده»، «سرای دباغ خانه»، «سرای دودری»، «سرای قدیم سید حسین»، «سرای کوچک شاهزاده» و «سرای میانه سید حسین» نام برد.
بازار بلورفروشان تبریز
بازار حرمخانه تبریز
از تیمچهها و سراهای بازار حرمخانه می توان به “تیمچه سعدیه”، “تیمچهٔ هاشمیه”، “سرای آلمانیها” و “سرای صاحبدیوان”و ساختمان سنگی کلانتری ۸ سابق اشاره کرد.
بازار شیشهگرخانه تبریز
بازار یمنیدوز تبریز
بازار یمنیدوز در گذشته محل دوخت نوعی کفش محلی به نام یمنی بوده است. تیمچهٔ شفیع و سراهای آقا، شاهزاده و شفیع، از مشهورترین تیمچهها و سراهای این بازار بهشمار میروند.
بازار کفاشان تبریز
بازار عباچی تبریز
راسته بازار تبریز
راستهبازار جزء یکی از بزرگترین بازارچههای بازار تبریز است. تیمچهها و سراهای متعددی در این بازار وجود دارد که محل عرضه بسیاری از اقلام مورد نیاز مردم است و از این حیث به بازار ملی نیز شهرت دارد.
«تیمچهٔ حاج تقی»، «تیمچهٔ حاج شیخ»، «تیمچهٔ حاج صفرعلی»، «تیمچهٔ حاج محمدقلی»، «تیمچههای دودری»، «دالان خان»، «سرای حاج محمدقلی»، «سرای درعباسی»، «سرای دودری»، »سرای شیخ کاظم»، «سرای کچهچیلی»، «سرای گرچیلر (جورچلر)»، «سرای میرزا مهدی»، «سرای میانهٔ حاج سید حسین»، «سرای میرزا جلیل» و «سرای نوی حاج سید حسین» از مهمترین تیمچهها و سراهای راستهبازار محسوب میشوند.