این گامهای مبتکرانه و خلاقانه بود که زمینه را برای دگرگونیها و پیشرفتهای بنیانی آماده ساخت و راه ناهموار را برای بسط آزادیخواهی، استقرار قانون و نهادهای قانونی و حاکمیت مردم بر سرنوشت خود را هموار کرد و چنان که خواهیم دید، این جراید ملی و مردمی بودند که پوزه استبداد را به خاك مذلت مالید و زمینه را برای پیدای ی نهضت تحريم تنباکو و انقلاب مشروطیت آماده ساخت و در پیروزی مردم بر استبداد، نقش بس سرنوشت سازی ایفاء کرد.
توان گفت که قلمزنان آذربایجانی، روزنامه نگاری را در ایران، در اکثر زمینه ها با هوشمندی و فداکاری خارق العادهای به راه انداختند و این حرفه را به هموطنانشان آموختند. در واقع، این عیاران قلم به دست، پرورش یافته مردمی دور اندیش بودند که با خردمندی، در پرورش افکار و اندیشه های مردمان خود مجاهدت کردند و به این گفته »ژاك موسو« جامه عمل پوشاندند که: »اشتباه است که گفته میشود هر ملتي لایق حکومتي است که دارد، بلکه باید گفته شود هر ملتى غيور و لايق مطبوعاتی است که دارد.« اولین جراید ایران که در دوران سلطنت سلسله قاجار، نخست در تهران و سپس در تبریز منتشر شدند. همگی درباری و سخنگوی استبداد بودند، بدیهی که نمی توانستند، در انجام رسالت اجتماعی فرهنگی خود موفق باشند. چرا که فرمانروایان قاجار، مثل سایر خودکامان، از بیداری مردم و شکل گیری افکار واهمه داشتند. لذا نه تنها برای جراید، امکان نشر نمی دادند، بلکه خواندن است عمومی آنها را هم جرم و قابل مجازات میدانستند. چنان که دکتر مهدی ملک زاده می نویسد: »در موقع جمع شدن آزادیخواهان و خواندن روزنامه ها ۱۸ نفر گرفتار شدند و با دستور ناصرالدین شاه، آنها را به چاه انداختند و خود شاه با ۵۰ تير، آنها را از بین برد و دستور داد چاه را پر کن ند.« و به همين علت، چند تن از تبریزیهای مبارز، خود را به استانبول رسانده و با تأسیس روزنامه اختر، به قول استاد زنده یاد دکتر محمد اسماعیل رضوانی، روزنامه نگاری ملی را بنیان گذاشتند.«۲ روزنامه اختر که از سال ۱۲۹۲ هـ. ق / ۱۸۷۵ میلادی، به تشویق ميرزا نجفعلی خان تبریزی، یکی از مأموران دولت ایران در پایتخت عثمانی، به مدیریت آقا محمد طاهر تبریزی و به نویسندگی میرزا مهدی خان تبریزی آغاز به کار کرد،
مدت ۲۱ سال در شهر استانبول منتشر شد و در این مدت توانست گامهای ارزندهای در خدمت به ملت ایران بردارد. توان گفت که اغلب تحولات تاريخ معاصر ایران، مدیون روشنگری و بیداری گریهای اختر است. به قول شمس لنگرودی این نشریه، چنان آتشی به پا کرده بود که به تنهای ی، کار یک حزب را می کرد. طرفداران این روزنامه با شور و شوق فراوان، به تبلیغ و ترویج خط مشی و رهنمودهای روزنامه می پرداختند و چنان بود که عوام، هواداران اختر را اختری مذهب میخواندند و حکومتها هرگز نتوانستند از نفوذ این روزنامه به درون مردم جلوگیری کن ند و شعله اش، تمام هندوستان و عراق و قفقاز و ایران را گرفت. بعد از انتشار اختر در هر حرکت اجتماعی ایران، آثار این روزنامه، کاملا مشهود بود.